Staw kąpielowy z wszechstronną strefą rekreacyjną [Case Study]

Rekreacja i regeneracja sił dla całej rodziny

Całe zagospodarowanie starego ogrodu należało rozebrać i zutylizować

Inwestorzy zlecili nam przeprojektowanie istniejącego ogrodu z zaniedbanym i niefunkcjonalnym basenem oraz starymi nawierzchniami brukowymi tak, aby stworzyć atrakcyjną strefę rekreacji i relaksu dla całej rodziny.

Centralnym obiektem w strefie uczyniliśmy staw kąpielowy o powierzchni 110 m2 z przylegającymi plażami – tarasami z ceramiki i deski. Sama strefa do pływania ma wymiar 13 x 4 m i głębokość 1,4 do 2 m.

Staw i plaże powstały na świetlistej polanie w dojrzałym ogrodzie

Linie stawu i układ płyt tarasu wprowadzają nieco formalności i porządku w obszar przytłaczająco zarośnięty roślinnością. Wcięliśmy się w istniejący układ ogrodu wyraźnymi, ale nieco szkicowo – niedokończonymi liniami muru wyznaczającego strefę kąpielową.

Kluczowe było wykorzystanie skąpej ilości słońca, jaka pojawia się w ciągu dnia pomiędzy koronami drzew, aby zagrzać wodę w stawie i móc opalać się na plaży. Nawierzchnia ceramiczna z jasnych płyt 60x60x2 cm imitujących kamień rozświetla mocno zacienioną przestrzeń. W dalszej części deska dobrze wpasowuje się leśny charakter otoczenia i nie kłóci się kolorystycznie z pniami sosen.

Projektanci współtworzący koncepcję to Łukasz Kilarski i Jakub Gardner. Opiekę merytoryczną nad projektem hydrauliki i oczyszczania wody sprawowali Marcin Gąsiorowski i Tomasz Pecyna.

W realizację projektu zaangażowanych było wiele firm i ekspertów, którzy pomogli nam opracować najlepszą metodę realizacji koncepcji, rozważyć wszystkie warianty brane pod uwagę i wybrać najlepsze rozwiązania. Dzielimy się dobrymi praktykami wykorzystanymi w projekcie i chętnie pomożemy kompetencyjne osobom zmagającym się z podobnymi zadaniami.

Jak zbudowany jest staw kąpielowy?

Pod wieloma względami zbiornik stanowi modelowy przykład stawu kąpielowego. Wiele zastosowanych rozwiązań to wręcz książkowe zabiegi, dzięki czemu mamy gwarancje najwyższej wydajności systemów filtracyjnych i czystej wody przez cały rok.

Woda porusza się w dwóch obiegach:

1. obieg filtracji pobierający wodę z dna oraz skimmera przez komorę filtracyjną pompą o wydajności 16 m3/h, tłoczący ją do rur drenarskich na dnie filtra mineralnego oraz do dwóch dysz napływowych w ścianie strefy kąpielowej, działający w trybie ciągłym;
2. obieg ozdobny pobierający wodę z drugiego skimmera bezpośrednio do pompy o wydajności 40 m3/h, tłoczący ją do fontann skonstruowanych na bazie trzech wylewek (1x 90 cm i 2x 60 cm), załączany na życzenie – dla przyjemności.

Komory filtracyjne zostały zlokalizowane pod tarasem z deski, tuż za skimmerami, dzięki czemu łatwo jest wykonywać regularne czynności serwisowe.

Dysze napływowe zostały umiejscowione po przeciwnej stronie niż skimmery, kierują napływ wody w ich stronę i wspierają zbieranie zanieczyszczeń ze strefy kąpielowej.

Murek rozdzielający strefę kąpielową i filtr mineralny również ułatwia opiekę nad stawem – pozwala swobodnie przejść przez środek zbiornika i np. zebrać zanieczyszczenia lub dozować nawozy. Murek został odcięty od strefy kąpielowej na całej wysokości dodatkową warstwą EPDM aby wymusić przepływ pionowy wody płynącej z filtra. Kruszywa w strefie filtracyjnej wysypane są na płasko, aby zapewnić równomierny przepływ wody. Tylko przy samych brzegach podsypaliśmy je skośnie z nachyleniem 45* (1 do 1) aby zamaskować wywinięcie folii EPDM.

Filtr hydrobotaniczny i filtr mineralny są w tym zbiorniku tożsame. Warstwy filtracyjne zostały utworzone ze specjalnych skał węglanowych wychwytujących fosfor i wiążących go w formie dostępnej dla korzeni roślin wyższych (sadzonych przez nas). Dzięki temu, że zabierają z wody fosfor dostępny dla glonów jednokomórkowych i ograniczają ich rozwój – woda jest czysta i przejrzysta do samego dna. Łączna wysokość warstw filtracyjnych wynosi 1 m:

• 20 cm kruszywa o frakcji 8/16 w którym rozłożyliśmy w trzech rzędach co 90 cm rury drenarskie o średnicy 110 mm bez otuliny,
• 75 cm kruszywa o frakcji 2/8
• 5 cm kruszywa o frakcji 8/16.

Wszystkie warstwy filtracyjne oraz mury strefy kąpielowej zostały wykonane na folii EPDM, która po całym obwodzie została wywinięta na wysokość 5 cm powyżej zaplanowanego lustra wody. Dzięki takiemu zabiegowi nie musieliśmy uszczelniać od środka ścian betonowych – powstały z bloczka szalunkowego i zostały otynkowane klejem wodo i mrozoodpornym do basenów. Udało się nam cały zbiornik uszczelnić jedną płachtą folii, zminimalizowaliśmy tym samym ilość elementów klejonych do przejść szczelnych dla rur.

Jakie rośliny odpowiadają za filtrację wody?

Roślinność została dobrana na podstawie badań źródła wody, które niestety nie wyszło korzystnie – całkowita twardość, zawartość CO2, azotu i żelaza były znacznie poniżej zapotrzebowania, a fosfor – powyżej. Braki zostały uzupełnione właściwie dobranymi filtrami mineralnymi a instalacja wyposażona od razu w filtr anyfosforanowy i przygotowana pod opcjonalne dozowanie dwutlenku węgla.

W doborze gatunkowym uwzględniliśmy złe parametry wody. Podstawowy skład roślinności w strefie filtra mineralnego, czyli na głębokości średnio 30 cm, stanowią sadzone w plamach:

• Tatarak zwyczajny (Acorus calamus)
• Łączeń baldaszkowaty (Butomus umbellatus)
• Czermień błotna (Calla palustris)
• Cibora długa (Cyperus longus)
• Przęstka pospolita (Hippuris vulgaris)
• Kosaciec żółty (Iris pseudacorus)
• Bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata)
• Rdestnica połyskująca (Potamogeton lucens)
• Oczeret jeziorny – sitowie jeziorne (Schoenoplectus lacustris)
• Jeżogłówka gałęzista (Sparganium erectum)
• Pałka wąskolistna (Typha angustifolia)

Poza tym pomiędzy nimi jako wypełnienie posadziliśmy:

• Tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia)
• Mięta wodna (Mentha aquatica)
• Niezapominajka błotna (Myosotis palustris)
• Przetacznik bobowniczek (Veronica beccabunga)

A jako wskaźnik zawartości CO2 dodaliśmy pływającą na powierzchni wody:

• Osoka aleoseowata (Stratiotes aloides)

Brzegi i najbliższe otoczenie stawu skomponowaliśmy z roślin, które dobrze wpasowaliśmy w leśny charakter ogrodu:

• Turzyca zwisła (Carex pendula)
• Turzyca nibyciborowata (Carex pseudocyperus)
• Nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana)
• Epimedium czerwone (Epimedium rubrum)
• Bodziszek korzeniasty (Geranium macrorrhizum)
• Krwawnica pospolita (Lythrum salicaria)
• Długosz królewski (Osmunda regalis)
• Lepiężnik japoński olbrzymi (Petasites japonicus 'Giganteus’)

Poza tym w wodzie na głębokości 80-90 cm posadziliśmy lilie wodne. Posadzony zestaw jest na tyle uniwersalny i zagęszczony, że nawet jeśli część gatunków nie poradziłaby sobie, inne zajmą ich miejsce.

Czy woda w stawie kąpielowym może być podgrzewana?

Koncept przechodził kilka wariantów na realizację, z których najintensywniej rozważane były tradycyjny basen w relacji do stawu kąpielowego. Niektórzy użytkownicy po stronie inwestora nie byli przekonani do naturalnego charakteru zbiornika, który jest ekosystemem pełnym życia w różnej postaci. Poza tym istotna była temperatura wody, aby móc jak najdłużej w ciągu roku korzystać z kąpieliska. Ma to szczególne znaczenie w tej lokalizacji, gdzie panuje swoisty mikroklimat, zima trwa długo. Także z uwagi na otoczenie dużych drzew stosunkowo mało słońca w ciągu dnia ogrzewa taflę wody.

Jednym z intensywnie rozważanych wariantów była opcja podgrzewania wody do temperatury minimum 26*C, a najlepiej 28-30*C. Nie jest to rekomendowane w typowym stawie kąpielowym, gdzie ze względów higienicznych woda o temperaturze powyżej 26*C nie powinna utrzymywać się dłużej niż 1 dzień. Powyżej 26*C zaczyna brakować tlenu i rozwijają się niebezpieczne dla zdrowia bakterie, spośród których wskaźnikową jest znana Escherichia coli. Bezpieczniejsze byłoby 22-23 *C, jednak to było za mało dla inwestorów. Dlatego zamiast korzystać z technologii stawu kąpielowego, rozważaliśmy również opcję ekobasenu.

Ekobasen to technologia pośrednia między stawami kąpielowymi a basenami. Pozwala uzyskać czystą wodę bez stosowania chemii, z wykorzystaniem złóż mineralnych, ale wsparte dodatkową sterylizacją. W naszym przypadku wybraliśmy opcję oczyszczania wody z wykorzystaniem elektrody miedzianej.

Dla ogrzewania wody rozważane były różne istotne aspekty i opcje:

• wymiana pieca gazowego w domu na mocniejszy, który zapewniłby dodatkowe 60-80 kW,
• wymiennik ciepła na rurze obiegu filtracji oraz ogrzewanie podłogowe na całej powierzchni strefy kąpielowej,
• odpowiednia izolacja niecki aby uniknąć wychłodzenia wody przez podłoże,
• dodatkowa automatyczna roleta w strefie kąpielowej, zacieniająca, izolująca i dogrzewająca wodę.

Finalnie, ze względu na duże koszty i długi czas oczekiwania na doprowadzenia wody do oczekiwanej temperatury, inwestorzy zdecydowali się na budowę klasycznego stawu kąpielowego bez systemów ogrzewających.

Plaża piaskowa stabilizowana żywicami

Jednym z rozważanych przez nas wariantów, o którym warto wspomnieć, była plaża gładko schodząca w toń wodną. Plan zakładał, aby była wykonana z piasku lub drobnego żwirku stabilizowanego żywicami, aby uzyskać efekt naturalny, ale żeby się to nie nosiło i nie zmieniało formy. Taka technologia jest znana m.in. pod marką Biodesign Pools i stosowana przy zakładaniu basenów o naturalnych, organicznych kształtach.

Zrezygnowaliśmy z tego konceptu już na etapie koncepcji ze względu na mały rozmiar zbiornika. Taka plaża wymagałaby nachylenia maksymalnie 25% (1 do 4), więc aby zejść do głębokości 2 m na jaką planowaliśmy strefę kąpielową, zajęłaby 8 m. W naszym przypadku zmniejszyłoby to o połowę strefę kąpielową. Znacznie wygodniej jest pływać odbijając się od przeciwległych brzegów, dlatego ostatecznie zastosowaliśmy jako wejście do wody wąską drabinkę basenową.

Kompozycja strefy rekreacyjnej

Cała strefa użytkowa rozciąga się w obszarze 45 x 20 m i jest przygotowana dla obsługi 15 do 30 osób. Maksymalnie wykorzystaliśmy przestrzeń jaką mieliśmy do dyspozycji i pomieściliśmy liczne obiekty relaksacyjne oraz funkcjonalne pomiędzy istniejącymi drzewami.

Basen kąpielowy wraz z plażą umieściliśmy w najbardziej nasłonecznionej części naszej strefy. Stamtąd pod bramą stworzoną z kilku prostych ram trejażowych przechodzimy do części z balią i sauną. Za nimi umiejscowiliśmy pergolę z kuchnią ogrodową i dużym stołem jadalnianym. Odrębna funkcja tej części została podkreślona sposobem ułożenia deski.

Balia ogrzewana piecem opalanym drewnem to element zastany, który właściciele postanowili zachować z sentymentu oraz zamiłowania do relaksu bliskiego naturze. Namawialiśmy ich na wannę z hydromasażem – jacuzzi ogrodowe, której nie trzeba przygotowywać przed użyciem, ponieważ woda jest zawsze ciepła i gotowa.

Wprowadziliśmy indywidualnie zaprojektowaną saunę, z szerokim oknem pozwalającym na kontakt z ogrodem i innymi użytkownikami. Sauna wyposażona jest w przedsionek oraz toaletę, aby nie trzeba było za potrzebą udawać się do domu, szczególnie jeśli organizowana jest impreza dla gości, których chcemy podejmować wyłącznie w ogrodzie. Istniejąca altanka została zaadaptowana na pomieszczenie techniczne oraz zaplecze dla obsługi cateringowej podczas dłuższych imprez.

Wszystkie obiekty pozwalają maksymalnie obcować z zielenią wokół, a także są tak rozstawione, aby osoby korzystające z obszaru w różnych miejscach miały wzrokowy kontakt ze sobą.

Dojrzały ogród w lesie sosnowym

Ogród ma bardzo naturalny charakter – to kilkunastoletni las sosnowy, w którym w otoczeniu domu posadzono kompozycje z ozdobnych drzew i krzewów. Pracowaliśmy z głębokim poszanowaniem istniejących roślin, zwłaszcza, że są już słusznych rozmiarów. Usunęliśmy tylko nieliczne krzewy najbardziej kolidujące z nowym zagospodarowaniem.

Przestrzeń w okolicy stawu i strefy rekreacji zaaranżowaliśmy minimalistycznie aby uspokoić różnorodny dobór oraz wprowadzić zimozielony podszyt pod gołymi pniami sosen. Wybraliśmy do tego celu różaneczniki różnych odmian oraz laurowiśnię wschodnią sadzone w naturalistycznych plamach imitujących naturalne zagajniki.

Połowa powierzchni stawu jest intensywnie zarośnięta gęstą łąką roślin wodnych, posadzonych na filtrach hydrobotanicznych. Druga połowa jest odcięta murkiem na głębokości ok. 40 cm, na którym można usiąść a woda sięgnie do wysokości piersi. W samej strefie kąpielowej umieściliśmy także wymurowane wewnętrzne donice na lilie wodne, które czynią zbiornik bardziej naturalnym i wizualnie harmonijnym.

Ogród sprzyja relaksowi, zupełnemu odcięciu się od stresów codzienności. Naszym celem było zbudowanie dla naszych klientów prywatnego, intymnego sanatorium, w którym mogą naładować baterie siłami natury, ale w wysoce luksusowych i komfortowych warunkach.