Ukształtowanie terenu, nawierzchnie ogrodowe i kompozycje kamienne
Rolki z instagrama, shortsy YT i tik-toki
Prezentujemy najlepsze praktyki i porady dla projektantów oraz osób zakładających ogrody prywatne w Polsce.
Sprawdź spis treści wszystkich materiałów video podzielonych tematycznie.
Ścieżka gruntowa z miału kamiennego
Jeśli tylko jest taka możliwość, warto wykorzystywać w budowie ogrodu materiały lokalne i z najbliższych okolic. Raz że to mniejsze koszty i ślad węglowy a dwa, że to po prostu wygląda lepiej, jeśli eksponujesz to co zostało wydobyte z tej samej ziemi. Zgadza się kontekst a niuanse też budują poczucie naturalności i że rzeczy są na swoim właściwym miejscu.
Ta ścieżka została wykonana z odpadu kopalnianego. To jest dość gruboziarnista martwica wapienna, która jest świetnie przepuszczalna dla wody i bardzo dobrze się klinuje. Te parametry są ważne bo czasem na kopalniach, na przykład piaskowca, miał jest zbyt pylasty i robi się z niego błoto.
Stabilizacja skarpy wielkimi głazami
Czasami zachodzi potrzeba wykonania w jakimś miejscu bardzo ostrej skarpy, z nachyleniem 1 do 1 albo jeszcze większym. Budowa muru oporowego jest kosztowna albo wymaga zręczności albo jedno i drugie i nie chcesz po to sięgać. Zamiast tego możesz ustabilizować świeży nasyp szkieletem z kamieni.
Na filmie pokazuje najbardziej siermiężną wersję takiego rozwiązania, za to bardzo skuteczną. Ani silne ulewy, ani wieloletnia erozja wodna nie zniszczy takiej konstrukcji i zagwarantuje, że skarpa się nie osunie.
Rytmy i ciągi wymagają doskonałości
Budowę ciągów spacerowych można spartolić na wiele sposobów. Mogą to być błędy przy wykonaniu – jak na filmie – źle wymierzone i nierówno wykonane stopnie.
Ale może być też błąd projektowy przez stworzenie drobnego zaburzenia ciągłości.
Warstwa odcinająca z włókniny drogowej
Na niestabilnym gruncie, na terenach podmokłych, na glebie gliniastej, pod podbudową dróg i ścieżek dobrze jest dać warstwę odcinającą. Kiedyś robiło się to z piasku, dzisiaj powszechnie stosowana jest włóknina drogowa. Jej zadanie jest proste – odciąć podbudowę od gruntu rodzimego.
Rozstawa płyt na ścieżce w trawie
Płyty w rzadkiej rozstawie świetnie się nadają aby zaznaczyć komunikację a nie wprowadzać ordynarnych i narzucających się traktów.
Taka ścieżka będzie działać jednak tylko wtedy jeśli użytkownicy będą stawiać stopy faktycznie na płytach a nie pomiędzy nimi albo w połowie. Żeby tak się działo należy rozstawić je w odpowiedniej, ergonomicznej odległości. Ergonomicznej czyli dopasowanej do człowieka.
Magiczna liczba w tym przypadku to 63,5 cm od osi do osi. Wtedy bez patrzenia zawsze będziesz stawiać stopę na płycie a Twój krok będzie wygodny i naturalny.
Ścieżki z kory i zrębki
Jeśli już musisz gdzieś robić ścieżki w ogrodzie polecam aby były tak naturalne jak to tylko możliwe. Tradycją polskich parków są bite trakty ziemne, nieco ponad otaczającym terenem, w przekroju półokrągłe aby woda odpływała na boki.
Dodatkowo górną nawierzchnię można wysypać martwą materiał organiczną która długo się rozkłada. Zrębka drzewna, igliwie czy kora sosnowa w warstwie kilku centymetrów stworzą coś w rodzaju ściółki w lesie iglastym. Ponieważ taki materiał szybko wysycha, grzyby nie będą w stanie się tam zasiedlić, a tylko one są w stanie rozłożyć ligninę czy celulozę budujące twarde ściany komórkowe.
Oczywiście co parę lat trzeba to będzie uzupełniać, ale spaceruję się po tym wygodnie i miękko a także suchą stopą, więc powierzchnia warta stosowania.
Tarasowanie urozmaica ogród
Zawsze lepiej kiedy teren wznosi się od obserwatora, bo wtedy jest lepsza ekspozycja kompozycji – lepiej widać na roślinność, która go porasta.
Woda znacznie lepiej nawadnia ziemię na płaskich tarasach niż na skarpie z której szybciej spływa. Łatwiej też poruszać się po takich klombach i je plewić lub modyfikować.
Zawsze jeśli to tylko możliwe lepiej jest zastosować tarasowanie niż jednolitą skarpę. Zamiast suchych murków oporowych można zrobić bardzo ostre skarpki pomiędzy tarasami. Można też wykorzystać drewno z wycinki albo kamień wykopany lokalnie żeby nieco uzbroić glebę póki ziemia się nie uleży i rośliny jej nie zarosną.
Ścieżki mają być szerokie
Ogrody zarastają w błyskawicznym tempie. Na planie albo podczas budowy wydaje się, że jest tak przestronnie, że ścieżki czy elementy ozdobne albo architektury są takie wielkie i narzucające się.. ale po paru latach okazuje się, że roślinność doskonale sobie z tą wielkością poradziła i ją zwyczajnie pożarła.
A już szczególnie żarłoczne są ogrody naturalne. Krzewy, wysokie byliny, pnącza, trawy ozdobne, łąki kwietne.. formą życia roślin jest wzrost więc one cały czas rosną. Do góry i w szerz a po deszczu zawsze pokładają się na boki.
Musisz brać to pod uwagę i projektować duże i masywne formy, które będą dobrze wyglądać po wielu latach i w każdych warunkach. Nie dziubdziaj.
Suchy murek z pieńków .. na betonie
Jak zabezpieczyć skarpę przed osuwaniem? Często betonowy mur oporowy to najrozsądniejsze rozwiązanie. Zwłaszcza jeśli mamy budowlańców na miejscu i mogą przy okazji budowy domu w dobrych pieniądzach zrobić nieco więcej.
Ale potem znów pytanie – czym ten mur wykończyć? Co ma ściany, co na daszki? Żeby pasowało do elewacji domu, żeby nie odpadało, żeby woda nie podchodziła?
Szczapki czy pieńki drewniane doskonale stapiają się z roślinnością, dobrze starzeją, nie krzyczą wizualnie. Niedoskonałość znika w ilości, w masie. No i taki murek staje się wielkim domem dla różnych owadów.
Przy okazji problem z głowy co zrobić z drewnem z wycinki w mieście, w którym już nie można palić w kominku.
Używasz kamień? Daj go dużo
Unikanie wrażenia sztuczności i dążenie do harmonii – to w moim odczuciu bardzo kluczowe drogowskazy w planowaniu ogrodu a już w szczególności przy układaniu kompozycji skalnych. Żeby efekt nie był taki ordynarnie udziubdziany w jednym miejscu, ale żeby stworzyć złudzenie jakby to samo się wydarzyło w wyniku jakichś procesów naturalnych.
Dążymy do mistyfikacji Doskonałej.
Stabilizacja skarpy wielkimi głazami
Uwielbiam rozwiązania które wyglądają tak jakby powstały same. A to prawdziwa sztuka zimitować naturę przy układaniu kamieni. Od dziecka studiuję górskie krajobrazy i zastanawiam się co sprawia że wyglądają naturalnie.
Ułożenie na skarpie dużych głazów to prosta i być może najtańsza metoda skutecznego zabezpieczenia przed zniszczeniem przez wodę. A woda potrafi spowodować masakryczne kataklizmy. Po pierwsze płynie i zabiera ze sobą cząsteczki całymi strugami wcinając się jak nóż w masło. Po drugie nasącza ziemię która staje się ciężka i poślizgowa a następnie zsuwa się całymi płatami (może widziałeś kiedyś coś takiego przy autostradzie?).
Oczywiście ułożenie głazów tak aby nie narazić się na sztuczność wymaga wrażliwości i doświadczenia ale jest też tylko zasad które ułatwiają osiągnięcie dobrego efektu. Na dole układaj zawsze mocny i ciężki fundament, ale w całym układzie używaj skał różnej wielkości unikając regularności. Poza tym im więcej tym lepiej, nie oszczędzaj na materiale.
Mata kokosowa do stabilizacji skarpy
Pokrywanie skarp włókniną to jakaś plaga. Wmówiono ludziom że tak należy robić i na każdej wiosce znajdziesz jedną albo kilka takich plastikowych pustyń ze smętnie sterczącymi krzaczkami gotującymi sie i walczącymi o przeżycie w rozstawie 1×1 m. Cała woda po tym spływa, chyba że założysz sztuczne nawadnianie. Oczywiście ziemia zostaje zabezpieczona przed wypłukaniem przez deszcz i skarpa się trzyma.
Straszne jest to że na wielką skalę robią to też urzędy i wielkie firmy. Oczywiście za radą jakiś ogrodników – Nie bądź proszę jednym z nich.
W moich oczach skarpa obsadzona bujną roślinnością o charakterze łąkowym zawsze będzie wyglądać znacznie lepiej. Mogą to być wysokie byliny albo trawy ozdobne albo krzewy. Może to być też natura zostawiona sama sobie. Kiedy korzenie przerosną ziemię, zabezpieczą ją też przed erozją przez wodę.
Zanim to się nie wydarzy możesz przytrzymać ziemię siatką lub matą kokosową albo jutową albo konopną. Taki materiał zatrzyma wodę deszczową która będzie nasączać ziemię na skarpie i podlewać rośliny. A jeśli wody spadnie tak dużo, że zacznie spływać, to nie porwie ze sobą ziemi. Rośliny rozrastające się rozłogowo, podziemnie od korzenia – a takie szczególnie nadają się do wzmacniania skarp, będą mogły spokojnie przez nią przerastać.
I wygląda to świetnie, bardzo dyskretnie, stapia się z podłożem. Z czasem siatka się rozłoży, chociaż zajmie jej to dużo czasu ponieważ twarde włókna są rozkładane przez grzyby, a te muszą żyć pod ziemią.
Suche mury oporowe dla ziemi
Less is more, czyli mniej znaczy więcej i tak mało jak to tylko możliwe. Staram się stosować tą zasadę przy większości swoich czynności zawodowych.
Z katalogu współczesnych propozycji w kształtowaniu terenu znika wiele prostych i skutecznych technologii i metod działania. A często nie wymagają one większej wiedzy czy zaawansowania cywilizacyjnego. Jedynie świadomości kluczowych zasad i dobrych chęci.
Tak jak suche mury oporowe. Duże głazy na dół jako fundament, lekkie pochylenie w stronę skarpy, dobre dopasowanie kamieni ze sobą, odrobina skupienia i wyczucia. Anglicy stawiają takie mury na wysokość nawet 3 metrów, obudowując drogi pomiędzy pastwiskami. I stoją od setek lat – na gruncie gliniastym. Przy naszych mrozach warto zadbać o lepsze odwodnienia, sypnąć trochę (do 30 cm) piasku pod pierwszą warstwą. I tyle.
Nie trzeba lać fundamentów, układać folii kubełkowej, rozkładać rur odprowadzających wodę, obkładać styropianem, tynkować lub obklejać, rozstrzygać problemu daszków i ściekania wody przed kapinosem. Nie trzeba co jakiś czas wykonywać renowacji. Warto się nie bać i stosować suche mury oporowe z kamienia.
Nieregularne mury z kamienia
Bardzo podoba mi się wykorzystanie różnych rozmiarów kamienia w różnego rodzaju ogrodowych konstrukcjach. Na ścieżkach, przy tworzeniu strumieni i stawów, albo murów oporowych tak jak tutaj. Trochę sprawia to wrażenie naturalnego usypiska a trochę jakiejś dawnej ruiny pochłoniętej przez roślinność, zjedzonej przez czas.
Wrażenie spójności przynosi rozrzucenie tych elementów po całym ogrodzie, masz wtedy poczucie że wydarzyło się to nieprzypadkowo, że jest w tym jakiś pradawny porządek, który może uda ci się odkryć?
Nawierzchnia ze zrębków
Z czego zrobić ścieżki w ogrodzie? Może czasem z niczego i można chodzić po trawniku. Ale kiedy jest to nawierzchnia często uczęszczana to trawnik się zniszczy. Zwłaszcza pod kołami jakiegoś sprzętu cięższego.
Bardzo podobają mi się w naturalnych ogrodach i świetnie się sprawdzają powierzchnie ze zrębków, kory lub trocin. Takiego materiału drzewnego który akurat mamy łatwo dostępny. Jeśli zrobisz taką drogę dobrze zdrenowaną to nie będą mogły się tam rozwijać grzyby. Tylko one są w stanie rozłożyć taki materiał ale muszą mieć dość wilgoci.
Jeśli będą po tym jeździć samochody lub traktory to pod spodem warto zrobić podbudowę. Jeśli tylko pod ruch pieszy wystarczy 15 cm takiego materiału. W każdym przypadku zapewnij odpływ ze spodu wykopu. Jeśli nie masz takiej możliwości to zrób ścieżkę nasypową (jako garb).
Działa to trochę jak ściółka w lesie.
Stabilizacja skarpy belkami z drewna
Jak sobie poradzić z osypującym się gruntem? Metod jest wiele, ale większość drogich i widocznych. Natomiast pniaki montowane poprzecznie na kołkach drewnianych to materiał który bardzo dyskretnie stapia się z ziemią. Można go często pozyskać z wycinek na miejscu więc nie generuje dodatkowych kosztów i z czasem utylizuje się samoistnie. Oczywiście nie jest to rozwiązanie trwałe, ale często może wystarczyć aż ziemia siądzie a roślinność przekorzeni skarpę.
Wynieś ogród wokół ścieżki
Element formalny taki jak murek oporowy zawsze wprowadza porządek, uspokaja, osadza w bezpieczeństwie. W zbyt dzikim otoczeniu możemy czuć się pogubieni, zaniepokojeni. Już sama ścieżka wyznaczy człowiekowi miejsce, a dodatkowe utopienie jej za pomocą np. palisady wzmocni ten efekt.
Na terenach publicznych dodatkowo taki zabieg uchroni zieleń wokół drogi przed wydeptywaniem. Psychologicznie znacznie trudniej podjąć decyzję o zejściu na bok jeśli trzeba zrobić ten krok do góry.
Na pewno w takich przypadkach trzeba dobrze rozważyć kwestie odwodnienia…
Jak połączyć różnice wysokości?
Łagodne modelowanie terenu z wykorzystaniem kamieni pozwala osiągnąć naturalny i przyjazny efekt. W takim otoczeniu najchętniej spędzam czas aby naładować baterie dobrą i żywą energią.
Tak tyczymy ścieżki w ogrodzie naturalistycznym
Projektant ogrodów Łukasz kilarski opowiada o tym jak poprowadzić dobrze wyglądające i wygodne ścieżki w ogrodzie naturalistycznym z poszanowaniem i wykorzystaniem istniejącej roślinności.
Lubię duże 2cm płyty ceramiczne
Wolę na tarasie płyty ceramiczne od betonowych. Ale dobry materiał to jedno, drugie to dobre wykonanie.
Metod jest wiele, każda ma swoje plusy minusy. Tu stosujemy wariant ekonomiczny. Wylewka byłaby pewniejsza ale znacznie droższa. A ostatnio rozwiązania budżetowe są bardziej pożądane.
Człowiek najlepiej czuje się na poziomach
Pomiary i tyczenie poziomów to kluczowy aspekt pracy projektanta ogrodów. Woda musi odpływać od domu i od nawierzchni, spływać zgodnie z planem, nie tworzyć zastoisk / kałuż.
Niwelator to najlepszy sprzęt do tej roboty. Nie wiem dlaczego tak mało ekip wykorzystuje go w pracy, bo ja nie wyobrażam sobie jak miałbym się obejść bez niego. Wersja optyczna jest stosunkowo niedroga i bardzo prosta w obsłudze. Możesz szybko wytyczyć poziomy albo zrobić odbiór zgodności z projektem.
Natura nie znosi próżni – rób szerokie ścieżki
Ogrody wymagają zdecydowanych posunięć i masywnych obiektów, które z czasem oprą się sile przyrody.
Daruj sobie ścieżki poniżej 80 cm, a jeśli po bokach sadzisz wysokie byliny lub krzewy to polecam minimum 1,5 m.